Коммерциялық емес ұйымдағы есеп, есептілік және салық салымы
Осы Әдістемелік ұсынымдар Қарағанды облысының үкіметтік емес ұйымдарын қолдау үшін азаматтық орталықтың жұмысы шеңберінде" Қарағанды облысының Азаматтық Альянсы "Қауымдастығы "ЗТБ тапсырысы бойынша" Қарағанды облысының кәсіпкерлер қауымдастығы " ҚБ дайындалды.
Азаматтық Орталықты қаржыландыруды ҚР Ақпарат және қоғамдық даму министрлігінің қолдауымен "Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы" КЕАҚ жүзеге асырады.
Кіріспе
Заңды тұлғаның, оның ішінде коммерциялық емес ұйымның жұмыс тиімділігі көрсеткіштерінің бірі ұйымдағы есепке алу мен есептілікті ұйымдастыру көрсеткіші болып табылады.
Ұйымда жеке бухгалтерияның, әзірленген есеп саясатының, қажетті іс жүргізудің болуы-бұл жүргізілетін есептің объективтілігі мен сенімділігін қамтамасыз ету кепілі.
Осы Әдістемелік ұсынымдар есеп және салық салу бөлігінде ішкі жұмысты ұйымдастыру жөніндегі Қарағанды облысының коммерциялық емес ұйымдарына қажетті көмек көрсету мақсатында әзірленген.
Бұл әдістемелік ұсынымдар бухгалтерлердің, сондай-ақ коммерциялық емес ұйымдардың басшыларының жұмысы үшін ұсынылады.
- Коммерциялық емес ұйымдарда есеп, есептілік және салық салуды жүргізуді құқықтық қамтамасыз ету
Коммерциялық емес ұйым заңды тұлға ретінде табыс алуды мақсаты жоқ және алынған таза табысты қатысушылар арасында бөлмейтін ұйым болып табылады.
Коммерциялық емес ұйымдар қызметіндегі мақсаттардың айырмасымен коммерциялық емес ұйымдар ерекшеленеді, бұл өз кезегінде заңды тұлғалардың осы санатына есепке алуды және салық салуды құқықтық реттеу мәселелерін негіздейді.
ҚР Азаматтық кодексінің 34-бабының 3-тармағына сәйкес (жалпы бөлім) коммерциялық емес ұйым болып табылатын заңды тұлға мекеме, қоғамдық бірлестік, акционерлік қоғам, тұтыну кооперативі, қор, діни бірлестік нысанында және заңнамалық актілерде көзделген өзге де нысанда құрылуы мүмкін.
Коммерциялық емес ұйым кәсiпкерлiк қызметпен өзiнiң жарғылық мақсаттарына сай келуiне қарай ғана айналыса алады.
Кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыру коммерциялық емес ұйымдағы салықтық есепке алу мен есептілік көлеміне айтарлықтай әсер етеді, бұл осы әдістемелік ұсынымдарда төменде қаралатын болады.
Заңының 41 бабына, Қазақстан Республикасының 16 қаңтар 2001 жылғы № 142-ІІ "коммерциялық емес ұйымдар ТУРАЛЫ" кодекстің коммерциялық емес ұйым Қазақстан Республикасының заңнамасында көзделген тәртіппен бухгалтерлік есепті жүргізеді және алғашқы статистикалық деректерді мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органға береді.
Жүзеге асырылатын қызметке, сондай-ақ мемлекеттік реттеу мақсаттарына қарай коммерциялық емес ұйымдар келесі мемлекеттік органдарға есептер, есептік ақпарат береді және келесі жағдайларда ("коммерциялық емес ұйымдар туралы" ҚР Заңының 41-бабына сәйкес)»:
- Коммерциялық емес ұйым Қазақстан Республикасының заңнамасына және коммерциялық емес ұйымның құрылтай құжаттарына сәйкес мемлекеттік статистика саласындағы уәкілетті органға және мемлекеттік кіріс органдарына, құрылтайшыларға және өзге де тұлғаларға өз қызметi туралы ақпарат бередi.
- Шет мемлекеттер, халықаралық және шетелдiк ұйымдар, шетелдiктер мен азаматтығы жоқ адамдар өтеусiз негiзде беретін қаражат есебiнен қызметін жүзеге асыратын коммерциялық емес ұйым Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік кіріс органдарына осы қаражатты пайдалануы туралы есептi ұсынады.
- Жекеше мекеме, қоғамдық бірлестік, коммерциялық емес акционерлік қоғам, қоғамдық, корпоративтік және жекеше қорлар, заңды тұлғалардың қауымдастық (одақ) нысанындағы бірлестігі нысанында құрылған коммерциялық емес ұйымдар, сондай-ақ шетелдiк және халықаралық коммерциялық емес ұйымдардың Қазақстан Республикасының аумағында қызметін жүзеге асыратын филиалдары мен өкiлдiктерi (оқшауланған бөлiмшелерi) үкіметтік емес ұйымдармен өзара іс-қимыл саласындағы уәкілетті орган айқындайтын тәртіппен өз қызметі туралы, оның ішінде өзінің құрылтайшылары (қатысушылары), мүлкінің құрамы, ақшаның қалыптасу көздерi және жұмсалу бағыттары туралы мәліметтерді жыл сайын 31 наурызға дейін үкіметтік емес ұйымдармен өзара іс-қимыл саласындағы уәкілетті органға ұсынады.
Осы талаптар көзделген талаптар құрылтайшысы немесе акционері мемлекет болып табылатын коммерциялық емес акционерлік қоғамдарға, еншілес, тәуелді және Қазақстан Республикасының заңнамалық актiлерiне сәйкес олармен үлестес болып табылатын өзге де заңды тұлғаларға, саяси партиялар, діни бірлестіктер және кәсіптік одақтар түрінде құрылған қоғамдық бірлестіктерге, сондай-ақ осы Заңның 17-бабында көзделген коммерциялық емес ұйымдарға қолданылмайды.
2007 жылғы 28 Ақпанда № 234-III ҚР "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы"заңы енгізілді. Осы заңды орындау үшін келесі құжаттар құрылды және бекітілді:
- ҚР Қаржы министрінің 2007 жылғы 22 маусымдағы № 221 бұйрығымен "бухгалтерлік есепті жүргізу ережесі" бекітілді.»;
- ҚР Қаржы министрінің 2007 жылғы 23 мамырдағы № 185 бұйрығымен 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап қолданысқа енген "бухгалтерлік есеп шоттарының үлгі жоспары" бекітілді.
- ҚР Қаржы министрінің 2007 жылғы 21 маусымдағы № 217 бұйрығымен 2008 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енген № 2 ҚЕХС бекітілген. Ереженің № 2 ҚЕҰС-негізделген талаптар ХҚЕС, және, кейде, нақты сілтейді оларға. ҚЕҰС № 2 реттейді, бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілікті жасау, атап айтқанда, коммерциялық емес ұйымдар.
Қазақстан Республикасы Салық кодексінің 289-бабында коммерциялық емес ұйымдарға салық салу ерекшеліктері айқындалған.
Жоғарыда келтірілген заңнамалық актілерді талдай отырып, коммерциялық емес ұйымдар өз қызметінің бухгалтерлік есебін жүргізуге, статистикалық, қаржылық және өзге де есептілікті жасауға және уәкілетті органдарға ұсынуға міндетті деген қорытынды жасауға болады.
Сондай - ақ, коммерциялық емес ұйымдарда штаттық қызметкерлер, қоса атқарушылар, волонтерлер бар болғандықтан, коммерциялық емес ұйымдардың ҚР қолданыстағы еңбек заңнамасында көзделген талаптар мен ережелерді сақтауы міндетті.
2. Коммерциялық емес ұйымдарды есепке алу, есептілік және салық салу ерекшеліктері
2.1 Бухгалтерлік есеп
"Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» ҚР Заңының 2-бабымен, қандай шаруашылық субъектілері бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік стандарттарын қолдануға міндетті немесе құқылы екені айқындалған. (ҚЕХС ҚЕХС, шағын және орта бизнес, ҚЕҰС).
"Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» ҚР Заңы бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп берудің қандай стандарттары коммерциялық емес ұйымдарға арналғандығын белгілемейді.
1.1-тармағына сәйкес ҚЕХС шағын және орта бизнес үшін ШОБ кәсіпорындарға арналған.
1.1-тармағына сәйкес «ҚЕҰС қолданыс аясы» Қаржылық есептіліктің ұлттық стандарты "бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" ҚР Заңына сәйкес әзірленді және қаржылық есептіліктің, бухгалтерлік есепті жүргізу және шағын кәсіпкерлік субъектілерінің, сондай-ақ қызметінің ерекше түрі шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғалардың қаржылық есептілікті жасаудың қағидаттары мен сапалық сипаттамаларын айқындайды.
ҚЕХС ең алдымен, жария мүдделі ұйымдар мен ірі кәсіпкерлік субъектілері үшін тағайындалған («Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы» ҚР Заңының 2-бабының 4-тармағы).
"Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы" ҚР Заңының 1 - бабының 7-тармақшасында жария мүдделі ұйымдар-бұл қаржы ұйымдары (қызметінің ерекше түрі шетел валютасымен айырбастау операцияларын ұйымдастыру болып табылатын заңды тұлғаларды қоспағанда), Акционерлік қоғамдар (коммерциялық емес ұйымдарды қоспағанда), жер қойнауын пайдаланушы ұйымдар (кең таралған пайдалы қазбаларды өндіретін ұйымдардан басқа) және Жарғылық капиталында мемлекеттің қатысу үлесі бар ұйымдар, сондай-ақ шаруашылық жүргізу құқығына негізделген мемлекеттік кәсіпорындар болып табылады делінген.
Жоғарыда айтылғандардың негізінде, бұл коммерциялық емес ұйым - жария ұйым және ірі кәсіпкерлік субъектісі болмай отырып қандай стандарттар мақсатында бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілікті жасау мақсатында қандай стандарттарды пайлану оның құқығында: ҚЕҰС, ҚЕХС, шағын және орта бизнес немесе жеке тұлға.
Бұл ретте ҚЕХС - бұл қаржылық есептіліктің ең жеңілдетілген стандарты, ал ҚЕХС -керісінше, қолдануға арналған ең қиын және шығынды стандарттар екенін атап өту қажет.
Қаржылық есептілік стандарттарын таңдау қандай да бір ұйымның қаржылық есептілігін пайдаланушылардың қажеттіліктеріне байланысты жүзеге асырылады.
Сондай-ақ, коммерциялық емес ұйымның ҚР "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы " Заңының сақталуы мен бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық есептілік стандарттарының негізінде қалыптасатын есеп саясаты болуы тиіс, (ҚЕҰС, ҚЕХС, шағын және орта бизнес немесе ҚЕХС) және ұйымның басшысы бекітеді.
Есеп саясаты Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы заңнамасының талаптарына, халықаралық немесе ұлттық стандарттарға, шағын және орта бизнеске арналған халықаралық стандарттарға және бухгалтерлік есеп шоттарының үлгі жоспарына сәйкес бухгалтерлік есепті жүргізу және қаржылық есептілікті жасау үшін ұйым қолдануға қабылдаған нақты принциптерді, негіздерді, ережелерді және практиканы білдіреді.
Есеп саясатын қалыптастыру қаржылық есептіліктің мынадай негізгі қағидаттары мен сапалық сипаттамаларын негізге ала отырып жүзеге асырылады:
Қаржылық есептілік қағидаттары:
- есептеу принципі, ол шаруашылық операциялар ақша қаражаты мен олардың баламаларын алу немесе төлеу шамасына емес, оларды жасау сәтінде көрсетілетінін білдіреді;
- ұйым өз қызметін үздіксіз жүзеге асырады және оны жақын болашақта жүзеге асыруды жалғастырады деп болжайтын үздіксіздік қағидаты.
Қаржылық есептіліктің сапалық сипаттамалары:
- қаржылық ақпарат пайдаланушылар қабылдаған шешімдерге әсер ете алатын орынды білдіреді;
- ақпарат Толық, бейтарап болуы және қате болмауы тиіс есептілікте шаруашылық операцияларды шынайы түрде ашуы керек дегенді білдіретін шынайы түсінік;
- пайдаланушыларға объектілер арасындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды анықтауға және түсінуге мүмкіндік беретін салыстырмалылық;
- пайдаланушыларға ақпараттың экономикалық құбылыс туралы шынайы түсінік беретініне көз жеткізуге көмектесетін тексеру;
- шешім қабылдайтын тұлғаларда олар қабылдайтын шешімдерге әсер етуі мүмкін уақытта қолжетімді ақпараттың болуын білдіретін уақтылығы;
- ақпаратты нақты және қысқа жіктеу, жүйелеу және ұсыну оны түсінікті етеді деп болжайтын түсінік.
Өте маңызды есеп саясаты болып табылады әдістемелік бөлім көзделуі тиіс барлық негізгі ережелері, қатысты бағалау мен есепке алу және қаржылық есептілік элементтерін: активтер, міндеттемелер, капитал, кірістер мен шығыстар.
Коммерциялық емес ҚР "Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру туралы: Заңның 15-бабының 2-тармағында көрсетілген қаржылық есептің мынадай түрлерін ұсынуға тиіс:
1) бухгалтерлік баланс;
2) пайда мен шығындар туралы есеп;
3) ақша қаражатының қозғалысы туралы есеп;
4) капиталдағы өзгерістер туралы есеп;
5) түсіндірме жазба.
Қаржылық есептілік стандарттары Қаржылық есептіліктің нақты нысандарын қамтымайды, сондықтан коммерциялық емес ұйым § 1 «қаржылық есептілікті ұсыну» тармағы немесе "қаржылық есептілікті ұсыну" 3-бөлімінде көзделген талаптарды ескере отырып, оларды дербес әзірлеуі тиіс»
Коммерциялық емес ұйым Қазақстан Республикасы Қаржы министрінің 2017 жылғы 28 маусымдағы № 404 бұйрығымен бекітілген жария мүдделі ұйымдар үшін қаржылық есептілік нысандарын негізге ала алады.
ҚЕҰС бойынша Қаржылық есеп беруді құрастыру үшін қажет ҚЕҰС "Қаржылық есеп" 3-бөлімін басшылыққа алу керек.
ҚЕҰС бойынша қаржылық есептілік:
- бухгалтерлік баланс;
- пайда мен шығындар туралы есеп.
Активтер, міндеттемелер мен капитал бухгалтерлік баланста көрсетіледі-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ҚЕҰС 3-тармағына сәйкес (ұсынылатын нысан).
Пайда мен шығындар туралы есеп ҚЕҰС -қа 4-қосымшаға сәйкес нысан бойынша ұсынылады (ұсынылатын нысан).
Жиынтық пайда (жиынтық залал) тиісті есепті кезеңге арналған Қазақстан Республикасының салық заңнамасында айқындалатын ставка бойынша есептелген салық салынғанға дейінгі кірістер мен шығыстар мен корпоративтік табыс салығы арасындағы айырма ретінде айқындалады.
Егер есепті кезеңде алдыңғы кезеңдер үшін қателер табылса, онда осы қателерді түзету есепті кезең үшін пайданы немесе шығынды айқындау кезінде енгізіледі.
Пайдалар мен шығындар туралы есепті жасау мақсатында ҚЕҰС 2-бөлімінің § 7 "кірістер мен шығыстарды есепке алу" сәйкес кірістер мен шығыстарды тану тәртібін ескеру қажет.
2.2 статистикалық есептілік
Коммерциялық емес ұйымдар статистика органдарының алдында ұйымның мәртебесі мен сипаттамасын негізге ала отырып, нормативтік құжаттарда көзделген нысандар бойынша және мерзімдерде есеп беруге міндетті. Ұйымдар есеп беру туралы жадынаманы (есеп беру қажет статистика бөлімінің нысандары, мерзімдері және кабинеттері) статистикалық карточканы алумен бір мезгілде алады. Ол жоғалған жағдайда жаднаманы аумақтық статистика органына хабарласа отырып қалпына келтіруге болады.
2.3 салық салу
Айта кету керек, ҚР Салық кодексінің 289-бабында салық салу мақсаттары үшін коммерциялық емес ұйым крийтерийлері айқындалған.
Осы кодекстің . 1-тармағында - «Акционерлiк қоғамдарды, мекемелердi және үй-жайлар (пәтерлер) меншік иелерiнің кооперативтерiнен, көппәтерлі тұрғын үй мүлкінің меншік иелері бірлестіктерінен басқа тұтыну кооперативтерін қоспағанда, Қазақстан Республикасының азаматтық заңнамасында коммерциялық емес ұйым үшін белгіленген нысанда тіркелген, қызметiн қоғамдық мүдденi көздеп жүзеге асыратын және мынадай шарттарға сай келетiн:
1) кіріс ретінде кіріс алу мақсаты жоқ;
2) алынған таза кірісті немесе мүлiктi қатысушылар арасында бөлмейтiн ұйым осы Кодекстiң мақсаттары үшiн коммерциялық емес ұйым болып танылады.»
Жоғарыда айтылғандарды талдай отырып, Салық кодексінің мақсаттары үшін мынадай заңды тұлғалар коммерциялық емес деп танылады:
- қоғамдық бірлестіктер;
- түрлі қорлар;
- діни бірлестіктер;
- Саяси партиялар;
- кәсіби, кәсіподақ бірлестіктері;
- пәтер иелерінің кооперативтері (Үй-жайлар));
- қауымдастықтар (одақтар) нысанындағы жеке кәсіпкерлер және (немесе) заңды тұлғалар бірлестіктері.
Алайда, коммерциялық емес ұйымның мәртебесі барлық салықтар мен бюджетке төленетін төлемдерді төлеуден босатпайды, сондықтан жекелеген салықтар мен төлемдерді қарау тәртібінде коммерциялық емес ұйымдарға салық салу тәртібін қарастырайық.
КТС.
Осы баптың 2-тармағында салық салынуға жатпайды корпоративтік табыс салығын келесі коммерциялық емес ұйымның (салық кодексінің мақсаттары үшін коммерциялық емес ұйым деп танудағы шарттар сақталса)
- мемлекеттік тапсырысты жүзеге асыруға арналған шарт бойынша табыс;
- депозиттер бойынша сыйақы түріндегі кіріс;
- грант түріндегі табыс;
- кіру және мүшелік жарналардан түскен табыс;
- кондоминиум қатысушыларының жарналарынан түсетін табыс;
- қайырымдылық және демеушілік көмек;
- өтеусіз алынған мүліктен түскен табыс;
- өтеусіз негізде аударымдар мен қайырмалдықтардан түскен табыс.
Аталмаған табыс түрлерін, немесе өлшемдерін сақтамау ұйымды коммерциялық емес деп табу (мысалы, алынған табысты бөлу қатысушылар арасында), салықты есептеу тәртібі.
Заң шығарушы сондай-ақ ҚР Салық кодексінің 289-бабына сәйкес, пәтер иелерінің, көп пәтерлі тұрғын үйдің тұрғын емес үй-жайларының пәтері болып табылады.:
көппәтерлі тұрғын үйдің пәтерлері, тұрғын емес үй-жайлары меншік иелерінің кондоминиум объектісін басқаруға және кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күтіп-ұстауға арналған шығыстарды жабуға бағытталған міндетті шығыстары;
көппәтерлі тұрғын үйдің пәтерлері, тұрғын емес үй-жайлары меншік иелерінің нысаналы жарналарды төлеуге арналған шығыстары;
көппәтерлі тұрғын үй пәтерлерінің, тұрғын емес үй-жайларының меншік иелері кондоминиум объектісін басқаруға және кондоминиум объектісінің ортақ мүлкін күтіп-ұстауға арналған шығыстарға ақы төлеуді өткізіп алған кезде Қазақстан Республикасының заңнамасында белгіленген мөлшерде есепке жазылған өсімпұл.
Кәсіпкерлік қызметке салық салу.
Коммерциялық емес ұйым жүргізуге құқығы бар коммерциялық тыйым салынбаған ҚР қолданыстағы заңнамасына сәйкес, қызмет, табыс болады, сондай-ақ, салынуға жатады.
Коммерциялық емес ұйым салық төлеуден босатылған салық салу және табыстар салық салуға жататын, жалпыға бірдей белгіленген тәртіппен болуы тиіс.
Салық салынатын табысты айқындау кезінде салық салынатын қызметке жұмсалған шығыстарды жатқызу тікелей немесе барабар әдіспен жүзеге асырылуы мүмкін. Шығындарды жатқызу әдісі субъектінің есеп саясатымен бекітілуге тиіс.
Екі әдісті қолдана отырып, салық салынатын табысты есептеу тәртібін мысалда қарастырайық:
Мысал
Коммерциялық емес ұйымның жылдық жиынтық табысы 43 500 мың теңгеге тең. Коммерциялық емес ұйымның жыл ішіндегі жалпы шығындары 41 700 мың теңгені құрады. Салық салуға жататын қызметтен түскен табыс 2 800 мың теңгеге тең. Салық салынатын қызметке шығыстар 1 400 мың теңгені құрады.
Шешім
Тікелей әдіс: салық салынатын пайда сомасы 1 400 мың теңгені құрайды (2 800 - 1 400 жауап: КТС = 1 400 × 20% = 280 мың теңге.
Есепке жатқызудың барабарлық әдісі: Үлесі салық салынатын қызметі бойынша жалпы сомасы кіріс құрайды 6,4369% (2 800 / 43 500 × 100%).
Салық салынатын пайданы анықтау үшін шегерімдер сомасы 2 684,187 мың теңгені құрайды.(41 700 × 6,4369% / 100%). Салық салынатын пайда сомасы = 2 800 - 2 684,187 = 115,813 мың теңге. КТС шамасы = 115,813 × 20% = 23,163 мың теңге.
Коммерциялық емес ұйымдар негізінен 130.00 "корпоративтік табыс салығы бойынша Декларация"нысаны бойынша есеп береді. Салық салынатын табыс болған кезде қосымша 100.00 нысаны бойынша" корпорациялық табыс салығы бойынша Декларация " жасалады.
ҚҚС.
Әдетте, коммерциялық емес ұйымдар болып табылатын қосылған құн салығын төлеушілер ретінде айналымдар бойынша коммерциялық қызмет аспайды минималды көлемі айналымын құрайтын 30 000-еселік айлық есептік көрсеткіш. Сондықтан олар өнім берушілер мен мердігерлерге төлеген ҚҚС кезең шығыстарына жатады.
КЕҰ қызметкерлері үшін салықтар.
Коммерциялық емес ұйымдар төлейді, өз қызметкерлерінің жеке табыс салығы, әлеуметтік салық, міндетті жарналарды, жинақтаушы зейнетақы қорларына, міндетті әлеуметтік сақтандыру, жалпы негіздерде тоқсан сайын есеп береді салық бойынша 200.00 нысан бойынша Декларация "жеке табыс салығы және әлеуметтік салық".
Көлік салығы.
Көлік құралдарына салық салу объектілері бар коммерциялық емес ұйымдар Салық кодексінің 490-бабына сәйкес Мүгедектердің қоғамдық бірлестіктерін қоспағанда осы Кодекстің 289-бабының 1-тармағына сәйкес көлемі 3000 текше сантиметрден аспайтын бір жеңіл автокөлік және бір автобус негізінде оларға жалпы салық салынады.
Мүлік салығы.
Салық кодексінің 517-бабына сәйкес діни бірлестіктер мүлік салығын төлеушілер болып табылмайды. Басқа да коммерциялық емес ұйымдар 521-бабына сәйкес Салық кодексінің салығы ставкасы бойынша салық базасына 0,1% төлейді.
Жерге салынатын салық.
Салық кодексінің 500-бабына сәйкес, барлық коммерциялық емес ұйымдар болып табылатын салық төлеушілер жер болған жағдайда, меншік немесе ұзақ мерзімді жер учаскесін жалға беру.
Салық кодексінің 502-бабына сәйкес жер салығын айқындау үшiн жер учаскесiнiң және (немесе) жер үлесінің алаңы салықтық база болып табылады.
Жоғарыда аталған төлемдерді бюджетке төлеу үшін жағдайы бар коммерциялық емес ұйымдар оларды жалпы негізде жүргізеді.