БАҚ-пен жұмыс технологиясы

PDF жүктеу

Осы əдістемелік ұсынымдар Қарағанды облысының үкіметтік емес ұйымдарын қолдау үшін азаматтық орталықтың жұмысы шеңберінде «Қарағанды облысының Азаматтық Альянсы» Қауымдастығы «ЗТБ тапсырысы бойынша «Қарағанды облысының кəсіпкерлер қауымдастығы» ҚБ дайындалды. Азаматтық Орталықты қаржыландыруды ҚР Ақпарат жəне қоғамдық даму министрлігінің қолдауымен «Азаматтық бастамаларды қолдау орталығы» КЕАҚ жүзеге асырады.

Кіріспе

Коммерциялық емес ұйымдар ұзақ уақыт бойы Қазақстанның əлеуметтік- экономикалық дамуына белсенді үлес қосып келеді. Бұл ретте олардың өз қатысушыларының мүдделерін сауатты білдіруі маңызды рөл атқарады. Бұл мақсатқа жету үшін қоғамды қызметтің барлық аспектілері туралы кеңінен ақпараттандыру қажет, өйткені коммерциялық емес ұйымдар мен азаматтық қоғамның басқа да институттарына қоғамдық қолдау көрсетіп, түрлі топтардың мүдделерін қорғап, ілгерілетуге, даму үшін жаңа жобалар мен ресурстарды табуға көмектеседі. Тек осындай жағдайда ғана осы ұйымдар өткізетін маңызды іс-шаралар мен ауқымды науқандар қалаған нəтижелерді беретін болады.

Қоғамдық пікірді қалыптастырудың ең пəрменді құралы бұқаралық ақпарат құралдары (БАҚ) болып табылады. Коммерциялық емес ұйымдардың БАҚ- пен кəсіби қарым-қатынас жасай алуы өте маңызды. Мұндай құрылымдарда арнайы білім алған қызметкерлер əрдайым жоқ. Алайда, баспасөзмен кəсіби жұмыс негіздерін білу БАҚ-пен ынтымақтастық міндетін толық орындауға мүмкіндік береді.

Ұсынылатын əдістемелік құрал Коммерциялық емес ұйымдарға олардың БАҚ-пен күнделікті жұмысында өз қызметі туралы кең жұртшылықты ақпараттандыру бойынша көмек ретінде əзірленген. Ең қарапайым жəне кең таралған сұрақтар əр түрлі бөлімдерде қысқа жəне қол жетімді. Ұсыныстармен салыстыра отырып, сіз ақпараттық материалдарды дайындауда, баспасөз конференцияларын өткізуде немесе сұхбатты ұйымдастыруда қателерге жол бермейсіз.

БАҚ-пен өзара іс-қимыл бойынша сұрақтардың дəйектілігін таңдай отырып, біз оларды сіздің ақпараттық жұмысыңыздың бірыңғай көрінісі қалыптасатындай етіп орналастыруға жəне айтуға тырыстық жəне оны ұзақ мерзімді жəне табысты өткізе аласыз. "БАҚ - пен жұмыс бойынша пайдалы кеңестер" сіздің сенімді жəне тұрақты көмекшіңіз болады деп үміттенеміз.

1. Қандай ұйымдар ақпараттық саясатты жүргізу керек?

Əрбір ұйым өзі құрылған қызметті табысты жүзеге асыруға ғана емес, өз тұтынушылары мен қоғам тарапынан мақұлдауды қажет етеді. Біз біздің жұмысымыз туралы адамдардың бізге қаншалықты көбірек жүгінетінін білгіміз келеді, бізге жаңа серіктестер мен жаңа ресурстар қажет.

Өзіңіз туралы айту, назар аударту жəне қызығушылық танытқызуда өз ісін жақсы жасау сияқты маңызды. Ұйымның тұрақты қызметі үнемі ақпараттық жариялануды қажет етеді, ал ол үшін өзінің ақпараттық саясатын білу жəне таңдау қажет.

Ақпараттық саясат-бұл ұйымдастыру үшін неғұрлым қолайлы нəтиже алу үшін біз ұйым туралы ақпаратты басқаратын шаралар мен қағидаттар жүйесі. Ақпараттық саясаттың мақсаты өз қызметін дамытуға жəне жаңа ресурстарды тартуға мүмкіндік беретін ұйымның оң беделін қамтамасыз ету болып табылады.

Ақпараттық саясат принциптері:

2. БАҚ-пен кəсіби жұмысты ұйымдастырамыз

Сіз қандай ұйымда жұмыс істесеңіз де – əлеуметтік ҮЕҰ, кəсіпкерлерді біріктіру немесе сауда-өнеркəсіп палатасы – журналистермен кəсіби қарым- қатынас сіздерге табысты жұмыс істеу үшін қажет. Сіздің міндетіңіз, бұл ынтымақтастық сізге пайда əкелу керек. БАҚ мүмкіндіктерінен барынша көп алуға тырысыңыз. Ол үшін негізгі қағидаларды білу жəне ұстану керек:

• сенім, адал жəне ашық ақпарат беруді білдіреді • Бірақ есіңізде болсын, "басып шығару үшін емес" деген ұғым жоқ. Журналистердің жұмысы-ақпарат табу жəне оны оқырмандар мен көрермендермен бөлісу, егер сіз журналистерге бірдеңе айтсаңыз, бұл туралы барлығын білетініне дайын болыңыз;

•
• күтпеген жаңалық болған сайын, ол қызықты;
• алдыңғы жарияланымдарда, баспасөз релиздерінде, қол астында

қозғалған кез келген мəселе бойынша қосымша ақпарат;
• ақпараттың шынайылығы. Басқа ақпарат көздерін атауға дайын

болыңыз, тек өз банктерімен ғана шектелмейді;
• қоғамдық қызығушылық – журналистер үшін жаңалықтарды іріктеудің

негізгі критериясы, қарапайым адамдар үшін жаңалық қызықты болған сайын, журналист үшін де соншалықты қызықты;

• этика - əрқашан сыпайы жəне мейірімді болыңыз.

БАҚ əрдайым белсенді түрде жазып, өздері қатысатынын айтады. Журналисттерді ұйымыңыздағы белсенді оқиғаларға шақырыңыз, оларға оқиға ішінен материал жасау мүмкіндігін тудырыңыз. Оларға бұл мүмкіндікті қамтамасыз етіңіз, əрқашан жақын болыңыз жəне жағдайды бақылауда ұстаңыз.

Журналистерге қандай ақпарат қажет?

• жедел;

• өзекті;

• нақты БАҚ үшін тартымды;

• эксклюзивті;

• эмоционалды бояулы;

• таптаурын емес;

• «белгілемесі бар»;

• оқырмандарға оңай бейімделетін

  Сіздердің басты міндеттеріңіз ұйымның қызметін бұқаралық ақпарат құралдарында жариялау жəне оң имидж қалыптастыру болып табылады. Мұны əрбір қызметкер түсінуі тиіс, өйткені олардың кез келгеніне түсініктемелер немесе жаңалықтар үшін хабарласа алады.

Егер сізде мүмкіндік болса, толық баспасөз қызметін ұйымдастырыңыз, егер жоқ болса, баспасөзбен байланыста жұмыс істеудің негізгі қағидаларын ұстанатын бір адамның айналысуын қадағалаңыз.

БАҚ жұмысындағы он ЕШҚАШАН:

1. журналистердің жұмысына ешқашан төмен, екі ұшты оймен қарамаңыз, əрқашан баспасөзді шындап қабылдаңыз. Олар кəсіпқойлар, жəне оларға кəсіби мамандарға қарағандай қараңыз;

2. баспасөзге ешқашан өтірік сөйлемеңіз. Өтірік міндетті түрде сізге қарсы қолданылады;

3. ешқашан тым əңгімешіл, сөзуар болмаңыз, сіз журналистерге бəрін айтып беруге міндетті емес;

4. талқылау сатысында тұрған мəселелерді ешқашан талқыламаңыз, гипотетикалық сұрақтарға жауап бермеңіз: «егер былай болса...?»;

5. ешқашан" тастарды бөтен бақшаға тастамаңыз " - əріптестер мен бəсекелестер туралы пасық ойлар айтпаңыз . Бұл, тұрпайы жəне кəсіби еместігіңізді көрсетеді;

6. ешқашан ұмытпаңыз, сіз өз ұйымыңыздың ресми өкілі болып табыласыз;

7. қазір бұл сұраққа жауап бере алмаймын, оны кейінірек хабарлап айтамын деуден ешқашан қорықпаңыз. Ақпаратты ойдан шығармаңыз;

8. егер сіз оларды барлығына айтып беруге дайын болмасаңыз, журналистке ешқашан құпия ашпаңыз;

9. ешқашан өз еліңіздің саясаты туралы, сенсация үшін жəне журналистерден табысқа жету үшін ғайбат айтпаңыз ;

10. 10. ешқашан басқаларға жаман жаңалықты хабардар етуге тізгін бермеңіз, тек сіз оны дұрыс жеткізе аласыз жəне реакцияға лайықты жауап бере аласыз. Егер сіз оларды жою бойынша шешімдер мен əрекеттер туралы бірден айтсаңыз, жаман оқиғалар тез ұмытылады.

БАҚ-қа материалдар беру нысандары

БАҚ-қа материалдарды беру нысандарын екі топқа бөлуге болады: жеке сөз сөйлеулер жəне ұзақ мерзімді газет акциялары.

Жекелеген сөз сөйлеулерге газет жолақтарында, теле немесе радио-эфирде бытыраңқы материалдар жатады. Жиі оқырман немесе көрермен оларды байқамайды.

Ұзақ мерзімді акциялар. Оқиға туралы жиі жəне толығырақ жазылса, əдеттегі адамдар үшін соғұрлым айқын. Сіздің ұйымыңыз туралы материалдар баспасөзде үнемі пайда болуына тырысыңыз, Содан кейін оларды тез байқап, ұзақ уақыт есте сақтайды.

Ең көп БАҚ-пен жұмыс істеңіз. Барлық ақпаратты тең жағдайда ұсыныңыз. Журналистермен бейресми жағдайда сөйлесе біліңіз. Өз жұмысыңызда олардың жұмыс кестелерін жəне материалдарды тапсырудың соңғы мерзімін біліңіз жəне ескеріңіз. Сіз түсінушілік пен шыдамдылық танытуға, көмекке

кез келген сəтте дайын болуға тиіс. Сіз туралы ақпаратты тарату – бұл сіздің міндетіңіз, материалдар мен оқиғаларды бастамаңыз. Егер сіздің қалаңыздағы БАҚ көп болса жəне барлығымен жұмыс істеу мүмкін болмаса, ұйымның жұмысына сəйкес келетіндерді таңдаңыз.

БАҚ-ты дəстүрлі, қоғамдық ақпаратты беруге маманданған жəне дəстүрлі емес, бұқаралық, бірақ мазмұнды емес ақпаратты тарататын етіп бөлу қабылданған.

Егер сізде жаңалық болса:
1. қандай БАҚ-ты қызықтыратынын ойланыңыз;
2. жаңалыққа қызығушылық жасау үшін осы БАҚ-та нақты кіммен

байланысуға болатынын таңдаңыз;
3. баспасөзге жіберу үшін оқиға туралы материалдарды дайындаңыз;
4. БАҚ-пен байланысыңыз, оларды жаңалықтарыңызбен қызықтыруға

тырысыңыз, баспасөз релизін жіберетініңізді айтыңыз жəне əрқашан ынтымақтастыққа дайын екеніңізді ұмытпаңыз;

5. бір немесе екі күн өткен соң, баспасөзге қоңырау шалыңыз, олар сіздің оқиға туралы не ойлайтынын сұраңыз, егер қажет болса, жетекшімен сұхбат немесе қосымша материалдар ұсыныңыз (əрқашан БАҚ-та бір журналистпен жұмыс істеуге тырысыңыз, сондықтан сізге қарым-қатынас орнату оңай болады);

6. сіздің тақырып бойынша шыққан барлық материалдарды тексеріп, журналистерге алғыс айтыңыз;

7. баспасөзбен өзара əрекеттестігіңіздің табыстылығын талдау, келесі жолы қандай қателерді түзету керектігін есте сақтаңыз.

Базадағы байланыс ақпаратыңыз жұмыс құралы болуы жəне үнемі жаңартылуы тиіс. Сіздің БАҚ – пен жұмыс істеу жөніндегі əріптестеріңіз байланыс, көмек, ақпарат алмасуды қажет етеді жəне бұл ынтымақтастық- коммуникацияның маңызды ресурстарының бірі.

3. БАҚ үшін ақпараттық материалдарды қалай дайындау керек

Сіздің ұйымдарыңыздың бұқаралық ақпарат құралдарымен жұмыс істеуі үшін əртүрлі ақпараттық материалдар қажет болуы мүмкін. Ақпараттық материалдарға мыналар жатады:

• Жарияланымдар (мақалалар, жазбалар, очерктер);

• буклеттер, парақшалар, ақпараттық брошюралар;

• баспасөз хабарламалары мен баспасөз жадынамалары;

• парақшалар;

• анонстар;

• радио жəне теле-хабарлар (хабарлар);

• ақпараттық макеттер мен клише;

• визуалды жиынтықтар (суреттер, графиктер, диаграммалар жəне

  карталар, олар баспасөз релизін сүйемелдейді);

• баспасөз пакеттері (медиа жиынтықтар);

• жəне халыққа ақпарат беруге көмектесетін басқа да көп нəрсе.

Олардың кейбіреулері осы бөлімде толығырақ тоқталамыз.

Таңдаудың барлық түрлерінде, БАҚ-пен жұмыс істеу кезінде, басқалармен жиі кейбір түрлер ғана пайдаланылады. Сіз қандай дереккөзмен жұмыс істеуді шешкеніңізге ақпаратты беру тəсілі байланысты болады. Егер сіз суретпен ақпаратты орналастырғыңыз келсе, онда радио эфир сізге сəйкес келмейді.

Сондықтан, асықпаңыз жəне тағы да ойланыңыз – сізде қандай ақпарат бар,қандай материалдар, жақсырақ қалай істеу керек. Əйтпесе, сіз уақытты жоғалтасыз.

Сонымен, сіз қандай дереккөздерде орналастыратыныңызды шештік. Бірақ, материалдарды БАҚ үшін қалай қызықты ету керек? Өзіңіз жəне өз қызметіңіз туралы мəлімдейтіндіктен бастайық, яғни хабардар етеміз.

Журналистерді ашық, ерекше, қызықты, мазмұнды, оқырмандарға (көрермендерге) түсінікті, қазіргі кездегі өзекті ақпарат тартатынын білеміз.

Бірақ бұл Сіздің ұйымыңыздың оқиғаларын жариялауға журналистерді қызықтыруы үшін жеткіліксіз болуы мүмкін. Хабарлама (оны шақыру деп атауға болады) алдағы іс-шара туралы нақты қысқа ақпаратты қамтуы тиіс.

Көбінесе Ақпараттық хабарлама үшін баспасөз релизін таңдаңыз.

Баспасөз хабарламасы дегеніміз не?

Баспасөз релизі (ағыл. press release) - бұл БАҚ өкілдері үшін арнайы дайындалған жəне мемлекеттік органдар, қоғамдық бірлестіктер, кез келген ұйымдар мен фирмалар уəкілетті қызметкерлер, жеке қызметтер, PR-бюро немесе агенттік арқылы тегін тарататын ақпарат.

Алдағы немесе өткен іс-шараға байланысты сіз əртүрлі, ақпараттық хабарламалар пайдаланасыз.

Баспасөз хабарламалары бір-бірінен немен ерекшеленеді жəне олар не үшін пайдаланылады?

Көбінесе, баспасөз хабарламасы ұйымның қандай да бір ақпараттық мəселе бойынша ресми позициясын қамтиды.

Баспасөз релизі-анонс-бұл жай ғана орын алуы тиіс оқиға туралы хабарлайды. Мысалы: алдағы көрме туралы.

Уақытылы жарияланған баспасөз хабарламасы баспасөз өкілдерінің оқиғаға қатысуын қамтамасыз ете алатынын есте сақтау маңызды. Онда алдағы іс-шарада баспасөзді қызықтыруға көмектесетін оқиғаның

алдын ала тарихын беруге болады. Аңдатпа көлемі бір беттен аспауы тиіс.

Баспасөз ақпараты-жаңалықтар (ньюс - релиз) - орын алған оқиға туралы ақпаратты қамтиды. Мысалы:"қаланың кəсіподақ комитеті төрағасының орынбасарының пікірінше, соңғы 5 жылда зиянды өндірістерде жұмыс істейтін жұмысшылардың еңбек жағдайларының қауіпсіздігін қамтамасыз етуде айтарлықтай оң өзгерістерге қол жеткізілді".

Ақпараттық БАСПАСӨЗ-релиз-ағымдағы, əлі аяқталмаған оқиға, іс-шара туралы хабарлайды. Ақпараттық баспасөз парағында ағымдағы өзгерістер

немесе оқиғалардың Жаңа бұрылысы туралы есеп беріледі. Бұл оқиғаның мəні белгілі.

Материалға назар аударылу үшін.

Материал журналистерді іс-шараға тарту жəне сізге қажетті БАҚ-та орналастыру үшін баспасөз хабарламасы келесі ережелерге жауап беруі тиіс:

• ақпарат аудиторияға қызықты жəне қажетті болуы керек;

• ақпарат өзекті болуы керек жəне «бүгінгі күн мəселесі»;

• ақпарат қоғамдық-маңызды жəне оқырмандарға жақын болуы керек;

• ақпарат "жаңа " жəне"өзекті" болуы тиіс

  Мəселен, баспасөз релизін қалай жазу керек:

  1. құжаттың басында "Пресс-релиз" сөзі көрсетілуі жəне оны тарату күні қойылуы тиіс;

  2. тақырып əдетте материал дайын болғанда жазылады. Ол өте қысқа, ауқымды, ақпараттық болуы керек. Тақырып ақпараттық хабардың сілтемесін қамтуы тиіс;

  3. атауында компанияның атауы болмауы керек. Компанияның атауы мен оның қызметінің бағытын ұйым өкілдерінің баспасөз хабарламасында жəне түсініктемелерінде қолдануға болады. Сіздің ұйымыңыздың фирмалық бланкісінде баспасөз релизін дайындау жақсы;

  4. баспасөз релизі: кім? бұл не? қайда? қашан? қалай? неліктен болды (болады)?

  5. баспасөз релизінің бірінші абзацы (көшбасшы-абзац немесе лид) ең басты ақпаратты қамтиды. Лидта аталған сұрақтарға жауап болуы керек. Ол бірінші оқудан қызығушылық танытуы керек, бұл барлық баспасөз релизінің визиткасы;

  6. сіз не жазасыз деп ойлаңыз. Оқиға немесе алдағы оқиғадан емес, осы оқиға əкелетін нəтижеден бастаңыз. Ақпараттық себеп оқиға қоғамға (бəсекелестерге) қалай əсер ететіні туралы баяндау керек);

  7. негізгі релиз мəтіні құрайтын сандар, фактілер мен түсініктемелерден тұрады;

  8. баспасөз релизінің көлемі машинамен басылған мəтіннің бір жарым беттен аспауы тиіс, бірақ ұйым бланкісінің қолдары мен колонтитулдарын қоса алғанда, бір парақпен (300 сөзге дейін) шектелген жөн. Үлкен көлемде жұмысты соңына дейін, редакторда да, оқырманға да оқуға ниет білдіретінін есте сақтау қажет. 300-500 сөз көлеміндегі баспасөз хабарламасы Олимпиада ойындары, халықаралық маңызы бар форумдар сияқты өте ірі оқиға үшін қолайлы. Егер бұл оқиға сіз ұйымдастырмаса, онда мұндай баспасөз хабарламасы сізге сəйкес келмейді;

  9. баспасөз хабарламасын нəрсіз,яғни қарабайыр тілмен жазуға болмайды;

  10. қысқа сөйлемдерді жəне қарапайым, түсінікті сөздерді пайдалану керек. Мысалы, "резиденцияға" қарағанда "үй" деп жазу əлдеқайда тиімді;

11. сын есімдерді жоғары дəрежеде қолдануға болмайды. Күрделі кəсіби терминдерден аулақ болу керек;

12. баспасөз хабарламасында ұйымның жауапты спикерлерінің дəйексөздері қолданылуы мүмкін;

13. əрбір сөйлем 20 сөзден артық болмауы керек. Егер сөйлемде 12-15 сөз болса, онда мəтін жігерлі болады. Бір тіркес-бір идея, бір ой, Бір тезис;

14. абзацтар қысқа болуы керек;

15. баспасөз релизіне қойылған қолдарда баспасөз релизінің тақырыбы бойынша ақпарат бере алатын байланысатын тұлғаның аты-жөні жəне лауазымы жəне оның байланыс деректері: телефон (Жұмыс жəне ұялы), E- mail, ICQ нөмірі көрсетілуі тиіс;

16. өз қызметтеріңіздің немесе тауардың "жарнамалауға" болмайтынын есте сақтау маңызды, əйтпесе бұл БАҚ қызметкерлерін қорқытуы мүмкін жəне баспасөз хабарламасы жарияланбайды;

17. баспасөз релизін жазғанда, мақсатты аудиторияның типтік өкілі-белгілі бір оқырман үшін ол жазылады. Бұл халықтың белгілі бір сезімдері мен көңіл-күйін жасауға көмектеседі;

Осылайша, сəтті баспасөз релизінің кепілі-бұл:

• қызықты тақырып;

• оқиға туралы кешенді ақпарат;

• қарапайым жəне қол жетімді тіл;

• дұрыс безендіру;

• уақтылы адрестік тарату.

  Баспасөз релизінен басқа ақпараттық материалдардың қандай түрлерін БАҚ-пен жұмыс кезінде қолдануға болады?

  Баспасөз жадынамалары (естелік жазбалар немесе анықтамалар) жоспарланған іс-шаралар мен баспасөз конференциялары туралы ақпаратты қамтиды. Жадынамаларды БАҚ өкілдері алдын ала таратуы тиіс. Жадынамалар баспасөз релизіне ұқсас салынады. Беттің жоғарғы жағында - "баспасөз жадынамасын"көрсетуді ұмытпаңыз. Жаднаманың ерекшелігі-бұл тақырып бойынша кеңейтілген ақпарат беретін көлемді баспасөз хабарламасы. 4-5 бетке дейін ала отырып, жаднама қабылдауға ыңғайлы түрде, қаріпті өзгерту, астын сызу жəне т. б. сияқты назар аудару құралдарын пайдалана отырып жасалуы тиіс.

  Көрнекі жиынтықтар-баспасөз релизін сүйемелдейтін жəне ақпаратты көруге мүмкіндік беретін суреттер, графиктер, диаграммалар жəне карталар.

  Баспасөз пакеттері немесе медиа – жинақтар бір тақырыпқа арналған бірнеше материалдарды қамтиды. Мысалы, жаңа ұйым ашылуы жағдайда мыналар болуы мүмкін:

• ұйым логотипінің үлгісі бар анықтама; • анонс;

• баспасөз релизі;

• естелік жазба;

• сөз сөйлеуші тұлғалардың өмірбаяны;

• көрнекі материалдар.

  "Радио дайындық" Фильмге жазылған ұйым өкілінің түсініктемесін білдіреді, ол радиоға телефон арқылы жаңалықтар шығарылымында пайдалану үшін беріледі. "Радио дайындық" əдетте 30 секундқа созылады. Радиостанциялар осы "тірі" материалдың қандай да бір бөлігін пайдаланады жəне оны өз түсініктемелерімен қамтамасыз етеді.

  Ақпараттық материалдың келесі түрі-баспасөз хатшысының, мемлекеттік ұйымдар басшыларының, саяси көшбасшылардың баспасөзге арналған мəлімдемелері, онда олар оқиғаның ұстанымын, көзқарасын анықтайды жəне басқа өтініштер мен құжаттарға баға береді.

  Əр түрлі ұйымдар басшыларының, Қоғамдық қозғалыстар, митингілер жəне т.б. қатысушылардың ҮНДЕУІ журналистердің назарын жаңа проблемаларға, дəстүрлі қатынастардың жаңа аспектілеріне аударады.

  Əсіресе плюрализм реңін ұйымның даулы, пікірталас мəселелері бойынша ұстанымын сипаттайтын ресми мəлімдемелерге, Үндеулерге жəне басқа да құжаттарға енгізеді.

  Теріске шығару алдында баспасөз конференциясын ұйымдастырған ұйым өкілдерінің позициясын, көзқарасын, пайымдау барысын дұрыс түсіндірмейтін мəлімдемелердің жариялануынан кейін жарияланады. Теріске шығару кез келген қате берілген материалдан кейін берілуі мүмкін.

  Ақпараттық бюллетень баспасөз конференциясын шақыратын ұйым қызметіндегі басты оқиғаларды баяндайды. Оның көлемі жаңалықтар санымен шектеледі; дайындау мерзімділігі бойынша бюллетень күн сайын немесе апта сайын шығуы мүмкін. Атаулы бағыты бойынша ол ел (қала) ішіндегі журналистерге, шетелдік БАҚ өкілдеріне, өңірлік басылымдарға жəне т. б. арналады.

  ТД жəне радио бойынша баспасөздерді, сөз сөйлеулерді Экспресс – шолулар үлкен немесе кем дегенде аналитикалық сипатта болады. Мамандар (сарапшылар) БАҚ материалдары тобы бойынша Даму себептері мен үрдістерін қадағалайды, оқиғалардың одан əрі барысын болжайды, осы проблемалы жағдайдың ықтимал салдарын анықтайды.

  Мəселе құжаттамасы, əдетте, тақырыптық сипатқа ие. Қарапайым түрде- бұл баспасөз материалдарын таңдау (белгілі бір мəселе бойынша газет кесіктері). Дерекнама қандай да бір əлеуметтік мəселеге қатысты ұйымдар мен БАҚ редакцияларының позициясын бақылауға мүмкіндік береді.

  Бэкграунд немесе тақырыптық досьенің əртүрлілігі өзекті мəселенің шығу тегіне қатысты материалдарды шоғырландырады (мəселенің бүкіл тарихының басталуына қатысты бөлшектер, жағдайдың егжей-тегжейі, проблеманың дамуының қысқаша тарихи экскурсі, оқиғалардың басты қатысушыларының өмірбаяндық деректері, құжаттар, куəліктер жəне т.б.).

Баспасөз дайджест əртүрлі газеттер мен журналдардың белгілі бір уақыт кезеңінде (апта, ай) негізгі жарияланымдарының қысқартылған қайта басылуын қамтиды. Дайджестке құрастырушылар түсініктеме берген жоқ; жарияланымдарға деген өз көзқарасын олар таза техникалық əдістермен көрсетеді: материалдарды іріктеу, олардың баспасөз дайджест папкасында орналасуы (кезектілігі), ақпаратты мағынасын бұрмалаусыз қысқарту қабілеті.

Құжаттардың ақпараттық жинақтары негізгі құқықтық актілердің барлық кешенін, фирманың (немесе ұйымның) ұзақ уақыт аралығы (жарты жыл, жыл) үшін ресми есептерін экспресс-басылымдар түрінде ұсынылады. Мұндай жинақтар баспасөз конференциясының тақырыбымен тек жанама түрде байланысты: журналистермен болған бұл кездесу журналистермен кездесуді ұйымдастырушылардың жан-жақты қызметінің бір ғана қырын қозғайды.

Мазмұндама журналистерге үкіметтік құрылымдар өткізетін баспасөз конференцияларында ұсынылады. Бұл-үкіметтің халықаралық келісімдер, келіссөздер, шарттар, ресми өкілдер сапарлары жəне т.б. туралы ресми хабарламасы.

Ақпараттандырудың барлық əдістері мен құралдарының алуан түрлілігі кезінде ақпарат естілуі үшін, ал ұйым туралы ұмытып кетпес үшін ақпараттың шығу мерзімділігін анықтау маңызды. Компанияның жұмысы туралы ақпараттық материалдардың шығуы (ақпараттық саясат) егер олар ретсіз салынса, тиімді болмайды. Сондықтан сізге медиа жоспарлау процесін реттеу қажет.

4.Медиа - жоспар дегеніміз не жəне оны қалай құру керек?

Медиа жоспарлау - бұл коммуникацияның əртүрлі арналарының жұмысы туралы деректер негізінде БАҚ-та материалдарды орналастырудың оңтайлы жоспарын жасау рəсімі.

Медиа - жоспар қажетті хабарды белгіленген уақыт ішінде халықтың белгілі бір бөлігіне жəне ақпараттандырудың қойылған міндеттерін шешу үшін тиімді белгілі бір санға жеткізу үшін құрылады. Ол үшін Сіз нарықтағы барлық БАҚ-тардың ақпараттық науқанның мақсаттары мен міндеттеріне, оның мақсатты аудиториясына сəйкестігін бағалауыңыз керек.

Медиа жоспарлау жарнамалық жəне ақпараттық іс-шараларды орналастыру үшін қолданылады. Алдымен, тегін орналастыру мүмкіндігін жасаңыз. Мысалы, баспасөз конференциясынан немесе серіктестік материалдарынан кейін шығу мүмкіндігі. Сізге қажетті пайда жиілігін анықтаңыз жəне сіздің бюджет есебінен коммерциялық негізде орналастыруға мүмкіндік беретін қанша материалды қараңыз. Бағалар мен ықтимал орналастыру жеңілдіктерін біліңіз. Содан кейін, қандай жүйелілікпен жəне қандай тасымалдағыштарда орналасасыз. Жұмыс жəне мониторинг үшін бекітілген жоспарды пайдаланыңыз.

Ойластырылған жүйелі жұмыс əртүрлі арналар арқылы ұйымның қызметі туралы тұрақты ақпарат ағынын реттеуге мүмкіндік береді.

Журналистер сіздің материалдарыңызды тегін орналастыруға əрдайым дайын емес. Сондықтан "қалыпты баға бойынша" табысты жұмыстың кепілі жақсы баспасөз хабарламалары мен ұзақ серіктестік қарым-қатынас болып табылады.

5. Баспасөз конференциясын өткізу

Баспасөз конференциясы-сіз тоқталатын мəселеге назар аударудың ең маңызды құралы.

Баспасөз конференциясы не үшін қажет?

Ең алдымен, бұл журналистермен кездесіп, оларға жеке жүгіну мүмкіндігі. Баспасөз мəслихатында алынған ақпарат неғұрлым беделді, сенімді жəне қызықты болып көрінеді, себебі дəл сол жерде егжей-тегжейлі нақтылауға, түсініктемелер мен қосымша материалдарды сұрауға болады. Баспасөз конференциясы табысты болу үшін оны мұқият дайындау керек. Сонда сізге журналистер көп келеді, баспасөзде жауап беру ауқымды болады.

Ең алдымен, сіз айтқыңыз келетін нəрсе туралы ойланыңыз. Бір жағынан, бұл сіздің ұйымыңыз жəне оның мақсаттары үшін маңызды болуы керек, екінші жағынан, бұл жаңалықты газетте оқи алатын, радиодан ести алатын немесе теледидардан көре алатын журналистерге жəне қарапайым адамдарға қызықты болуы керек. Баспасөз конференциясының тақырыбы сіз үшін ғана емес, көптеген адамдар үшін қызықты, өзекті, маңызды болуы керек.

Баспасөзмен сөйлесуге жақсы дайындалыңыз: қажет болса, деректерді дайындаңыз, сарапшыларды тартыңыз-себебі сізге күтпеген жəне арандатушылық сұрақтар қойылады. Талқылауға дайын болыңыз.

Баспасөз конференциясының құрылымы

Əрбір табысты баспасөз конференциясы бірнеше міндетті бөліктерден тұрады:

1. жүргізуші баспасөз конференциясының ашылуы;
2. сөз сөйлеуші қатысушыларды ұсыну;
3. жүргізушінің кіріспе сөзі (барлық жиналғандарға алғыс айтыңыз,

баспасөз конференциясының себебін атаңыз, сөз сөйлеушіге сөз беріңіз);
4. өтініш-əдетте 4 минуттан аспайды. Онда сіз журналистерге оларға не жеткізгіңіз келетінін айтасыз. Ойыңызды анық жəне анық тұжырымдауға тырысыңыз. Сіздің жаңалықтарыңызда ең маңыздысын бөліп алыңыз,

барлығы туралы рет-ретімен айтып беріңіз;
5. сіздің сөзіңіздің тақырыбы бойынша журналистердің сұрақтарына

жауаптар, бөлшектерді нақтылау (10 минут));
6. журналисттердің кең тақырыптарға қойған сұрақтарына жауаптар.

Мысалы, сізден ұйымыңыздың басқа бағыттары туралы сұрай аласыз немесе сарапшы ретінде қандай да бір оқиғаны түсіндіруді сұрай аласыз. Журналистерден бас тартудың қажеті жоқ, бірақ оған 10 минуттан артық жұмсауды ұсынбаймыз;

7. баспасөз конференциясының жабылуы (қатысқандары үшін жəне қызығушылық танытқаны үшін алғыс айтыңыз);

8. баспасөз мəслихаты ресми аяқталғаннан кейін журналистермен бейресми қарым-қатынас жасау үшін 20 минут бөліңіз.

Жалпы алғанда баспасөз конференциясына жаңалықтар мен қатысушылардың санына байланысты 30-60 минут бөліңіз.

Баспасөз конференциясының орны мен уақытын қалай дұрыс таңдауға жəне ұйымдастыруға болады?

Сəтті баспасөз конференциясын ұйымдастыруда орны мен уақыты маңызды рөл атқарады. Журналистермен кездесуді өткізу күні мен уақыты көптеген газеттерді жарыққа шығару кестесін ескеруі тиіс. Ең жақсы күндер: сейсенбі, сəрсенбі, бейсенбі. Ең жақсы уақыт-күннің екінші жартысы, тек тым кеш емес. Күнді таңдамас бұрын, осы күні жоспарланған іс-шара сіздің ауқымыңызға қарағанда үлкен емес екенін тексеріңіз.

Егер сіздің баспасөз конференцияңыз дауыс беру қорытындыларын шығару немесе келіссөздердің аяқталуы сияқты қандай да бір шұғыл оқиғамен байланысты болса, оны тікелей сол жерде шақыра аласыз. Мұндай баспасөз конференцияларының бейресми сипаты арнайы келісіледі, өйткені кейінгі мəлімдемелер оқиғаны нақтылайды, оны жаңа егжей-тегжейлі толықтырады.

Тұрақты баспасөз конференциялары, яғни алдын ала ұйымдастырылған жəне төтенше оқиғаларға байланысты емес, бөлмені мұқият таңдауды талап етеді. Егер сіздің ұйымыңызда іс-шара өткізу мүмкіндігі болмаса немесе сізге кеңсеге жету ыңғайсыз болса, сіз Достық ұйыммен келісе аласыз жəне арнайы залда баспасөз конференциясын өткізе аласыз. Жиі Достық ҮЕҰ өз залын тегін немесе символдық төлем үшін пайдалануға рұқсат береді. Репортерлер қоғамдық көлікте қиындықсыз жете алатын орынды таңдау керек. Баспасөз конференциясы орнына ғимаратта қалай өту керектігін көрсететін тақтайшаларды іліп қоюды ұмытпаңыз.

Мұндай үй-жайлардың стационарлық жабдығы болады: жүргізуші үстеліндегі жəне залда микрофондар; ТВ-камералар, жарықтандыру аспаптары, залдағы жəне фойедегі телевизиялық қабылдағыштар; телефон жəне факсимильдік байланыс; техникалық қызметтер; аккредиттеу жəне қауіпсіздік қызметін синхронды аудару жүйесі; өрт күзеті; медпункт (немесе дəрігер); буфет; дүңгіршектер (газеттер, журналдар, кеңсе тауарлары, кəдесыйлар).

Сіз баспасөз конференциясын өткізу үшін толық дайындалған үй- жайлардың бірін таңдай аласыз немесе сізге жəне журналистерге барынша ыңғайлы дайындала аласыз. Мысалы, "гардероб" көрсеткіштерін белгілеуді ұмытпаңыз, əсіресе "баспасөз конференциясы залы" жəне т.б. Олай болмаған жағдайда журналистер залға киініп, орындықтарға киім іледі. Бұл бөлме, ұқыпты көрініс береді жəне жағымсыз атмосфера жасайды. Уақыт өте келе, сіз баспасөз конференцияларын өткізу үшін бөлменің қаншалықты қолайлы екенін анықтауды үйренесіз. Əрбір шығатын адам микрофонмен, минералды суы бар шөлмектермен, стақанмен, қағазбен жəне жазуға арналған қаламмен қамтамасыз етілуі қажет.

Су, қаламдар мен қағаз журналистерге қажет болуы мүмкін. Микрофондарды тексеріңіз, оларға қосымша батареялар жиынтығын ұмытпаңыз. Розеткалар жұмыс істеуі жəне ұзартқыштармен қамтамасыз етілуі тиіс. Слайдтарды немесе бейнені көрсету мүмкіндігін қамтамасыз етіңіз. Қатысушылардың үстеліндегі қабырғаға көлемі 40х60 см кем емес логотипіңізді іліңіз.

Кішкентай бөлме жарты бос үлкенге қарағанда толығымен толтырылған болса жақсы. Тыңдаушылардың көп саны залда қажетті атмосфераны құруға мүмкіндік бермейді. Бұл жағдайда тыңдаушыларды тығыз орналастыру жақсы. Сыпайы болыңыз, бірақ табандылық.

Ұйымдастырушылардың əрқайсысында аты мен ұйымы көрсетілген төсбелгі (бэйдж) болсын, ал үстелде сөз сөйлеушілердің алдында олардың аты мен лауазымы жазылған тақтайшалар болсын. Бұл журналистерге жұмысын тез əрі оңай атқаруға септігін тигізеді.

Баспасөз конференциясының ең басты материалдық бөлігі əрқашан баспасөз хабарламасы болып табылады. Жақсы баспасөз-релизсіз бірде-бір іс-шара өткізуге болмайды! Ол туралы біз алдыңғы бөлімде егжей-тегжейлі жаздық, оның құрылымын еске саламыз. Баспасөз релизде адекватты, қысқа жəне қызықты түрде ұсынылған жаңалықтар болуы тиіс жəне лауазымды тұлғаның аты, ұйымның толық жəне қысқартылған атауы; оқиғаның күні мен орны; тақырыбы; бүгінгі немесе ертеңгі күннің маңызды оқиғалары туралы ғана ақпарат болуы тиіс. Қалған барлық мəліметтерді баспасөз жадынамасына қосуға болады.

Журналистерді баспасөз конференциясына шақыруға бола ма?

Бұл тіпті пайдалы. Тек олар "тақырып" аясына енсе болды. Олар тіпті сұрақтар қойып, баспасөз конференциясының барысын дұрыс арнаға бағыттай алады. Журналистің баспасөз конференциясына қатысуы міндетті түрде жариялануға уəде беру емес, тақырыпқа деген қызығушылықты білдіреді. Сіздің міндетіңіз-қызығушылық толық ақпараттық материалға айналуы үшін бəрін жасау.

Баспасөз конференциясын қалай өткізуге болады?

Баспасөз конференциясын модератор жүргізеді. Егер сіз журналистердің көп бөлігі əлі жоқ екенін немесе сөйлеушілердің біреуі кешікпейтінін байқасаңыз, бастауын 15 минуттан асырмай кідіртуге болады. Жүргізуші өз пікірлерінен бас тартуы керек (сөз беретін адамдар онымен айналыссын). Алдымен қатысушыларды елестетіп көріңізші, ал олардың барлығы журналистерге сұрақ қою туралы сөз сөйлейді. Əңгімеде "ауыр" үнсіздік болмауын қадағалаңыз, болған жағдайда үзіліспен толтырыңыз.

Кіріспе сөз – бұл баспасөз конференциясының тақырыбын жариялау жəне əрбір сөз сөйлеушімен танысу (аты-жөні, лауазымы, атағы жəне т.б. көрсетілген). Жүргізуші регламентті жария етеді жəне оның сақталуын қадағалайды. Сөз сөйлеулер қысқа болуы керек (сұрақтар, құрылымнан қалай есте сақтаймыз, кейінірек қойылады).

Дұрыс сөйлеудің он ережесі:

1. жинаңыз (сөйлемес бұрын, 4 сұраққа жауап беріңіз: кімге не айтуға болады, қайда жəне қашан);

2. тақырыпты ұстаңыз (сіздің негізгі идеяыңыз қандай);

3. логикаға жылдам болыңыз (негізгі сызықты ұстаныңыз, тақырыпқа ауыспаңыз);

4. жазыңыз (алдыңызда мəтін болуы керек);
5. оқымаңыз, айтыңыз (жаттығу);
6. қарсылықтарды болжаңыз (алдын-ала ойланып, айтылған сын-ескертпені

ескеру керек);
7. түсінікті болыңыз (адамдар сізді түсінуі үшін нақты жəне анық

айтыңыз);
8. кестені ақылға қонымды қолданыңыз (ол тек өнерді қолдамай, қолдау

керек). Суреттерге қысқаша жəне дəл түсініктеме беру керек, мəтінмен бір суретті екіншісіне байланыстыру керек. Сіз алдымен суреттерді көрсете алмайсыз, содан кейін баяндама жасай алмайсыз. Бəрі керісінше болуы керек. Немесе параллель. Жабдықтарды қоса алғанда, дайындықтарда барлығын тексеріңіз;

9. Өзіңізге сенімді болыңыз .

Журналистердің сұрақтары жəне оларға қалай жауап беру керек

Журналистердің істің мəніне қатысты сұрақтары қайталанбауы тиіс. Олар өз өтініштері мен декларацияларының нысанын қабылдай алмайды. Жетекші алып шығу мүмкін мұндай сұрақтар, т. е., оларды қалдыру жоқ па ауытқу жарияланған тақырыптарға баспасөз-конференция өткізілді, талпыныстары навязать жиналысына необъявленный жұмыс тəртібі. Сөз сөйлеушілердің жауаптары олардың құзыретімен келісіледі. Кездесу барысында жүргізуші спикерлердің қайсысына сұрақ "сай" келетінін анықтайды. Сұрақтардың тəртібі көтерілген қолдардың кезектілігімен реттеледі. Баспасөз конференциясына дайындау Мүмкін болатын сұрақтар мен жауаптардың тізімін жасауды да қамтиды.

Сұрақтарға қысқаша жəне мəні бойынша жауап беріңіз, өйткені сіз өз сөзіңізде негізгі ойлар айтып қойдыңыз. "Сіздің сұрағыңыз үшін рахмет "деп жауап бере отырып, журналистердің жұмысын бағалаңыз. Егер сұрақ анық қойылса, бірақ тыныш болса, оны барлығы үшін қайталау керек. Егер тыңдаушы сөйлеу үшін сұрақ қою құқығын пайдаланса, оны сабырмен тыңдап, мынаны айту керек: "құнды қосымша үшін рахмет!”

Егер сізде жауап болмаса не істеу керек?

Нұсқа: "қазір менде деректер жоқ "немесе" Білмеймін " - "Түсіндірмесіз" немесе "жауап бергім келмейдіге"қарағанда əлдеқайда жақсы. Егер білмесеңіз жауабын білмейтініңізді айтыңыз. Сұрақты жазып, оған белгілі бір уақыттан кейін (мысалы, 24 сағат ішінде – бұл əрдайым жақсы естіледі) жауап беретініңізді айтыңыз. Барлық сұрақты жаза отырып, сіз сұрақтың маңыздылығын көрсете біліңіз. Егер бір жерден қателескен болсаңыз бірден қателерді мойындап, кешірім сұраңыз, бұл сізді журналистермен болған қиындықтардан құтқарады.

Егер сіз журналист не сұрайтынын түсінбесеңіз:

1. сұрақты қайталауды сұраңыз - ол қысқа жəне түсінікті болады;
2. сіз оны қалай түсіндіңіз солай қайталап шығыңыз;
3. ойлануға бірнеше минут сұраңыз (басқа сұрақтарға параллель жауап

беруді жалғастыра отырып) - осы уақыт ішінде мəселе туралы ұмытып кетуі мүмкін.

Мысалы, біреу сізбен келіспесе не істеу керек? Ешқашан ашық түрде эмоцияға берілмеңіз, бұл өте-қауіпті. Жауапты "өткір сұрақ үшін рахмет" немесе "сіз айтқан мəселе шынымен бар" деген сөйлемнен бастаңыз. Əрі қарай... осы тақырыпқа айтыңыз жəне өзіңіз білетін немесе қажет деп ойлайтын ақпаратты беріңіз, мысалы: "бірақ сіздің мəселеңізді білікті түрде түсіну үшін мұнда не туралы айту керек...”

Сұрақ жоқ болса не істеу керек?

Таныс журналистерден қандай да бір сұрақтар қоюын сұрауға болады. Бұны ұйым қызметкерлеріне тапсырыңыз. Соңында, сөз тіркесін айтуға болады: "баспасөз конференциясы алдында бізге сұрақтармен бірнеше жазбалар берілді (бірнеше қоңырау түсті)" жəне т. б.

Соңғы сұрақ арнайы жарияланады жəне оған жауаптан кейін жүргізуші барлығына алғыс білдіріп, баспасөз конференциясын жабуы тиіс.

Есіңізде болсын, баспасөз конференциясы өткен күні емес, шыққан материалдарға жауап алған кезде аяқталады!

Алайда, "Рахмет жəне сау болыңыз" деген сөзбен баспасөз конференциясы аяқталмайды. Журналистер, əдетте, қосымша ақпарат алу үшін сөз сөйлеушілерге жақындайды – Пікірлер, эксклюзивті сұхбат, сараптамалық пікір. Егер сіз барлығына жауап беруге үлгермесеңіз, байланыс телефондарын беріп, сөйлесу уақыты туралы келісесіз.

Іс-шара күні (ең көбі – келесі күні таңертең) материалдарды келе алмаған мүдделі журналистерге жіберіңіз. Келгендерге жəне олардың бас редакторларына алғыс айтыңыз.

Баспасөз конференциясына міндетті түрде талдау жасаңыз-бұл алдағы уақытта қателерді болдырмауға көмектеседі. Барлық материалдардың баспаға, радиоға немесе теледидарға шығуын бақылаңыз, интернетті көруді ұмытпаңыз. Материалды шығарған барлық журналистерге ынтымақтастық үшін алғыс айтыңыз. Өз картотекаңызда мынадай белгілер жасаңыз: сіз қанша БАҚ шақырдыңыз жəне қанша келді, іс-шарада қанша пресс-релиздер жібердіңіз, оның сыртында қанша материалдар жібердіңіз жəне қанша материалдар шықты, материалдар бойынша қанша пікірлер алынды жəне, əрине, қандай шығындар (материалдық, уақытша жəне ұйымдастыру) сізге пресс-конференция тұрды. Бұл болашақ жобалар үшін болжам жасауға жəне табысты жұмыс істеуге көмектеседі.

Баспасөз конференциясын дайындау кезінде сіз ештеңе ұмытпау үшін чек парағын пайдалана аласыз:

1. ақпараттық себеп; 2. қатысушылар;
3. шақырылған БАҚ;

4. уақыты;
5. орын;
6. журналистерге арналған ақпараттық материалдар (пресс-релиз,

шақырулар, баспасөз-киті);
7. сөз сөйлеушілер;
8. фото жəне бейне материалдар;
9. ұйымдастыру материалдары (бэйдждер, тақтайшалар, көрсеткіштер,

қаламдар, су);
10. кофе-брейк;
11. редакциядағы алғыс хаттар;
12. жарияланған жəне эфирге шыққан материалдар.
6. Үлкен істің кішкентай құпиялары
Əр істе əр түрлі жағдайлар болады, барлығы қарастыру мүмкін емес. БАҚ-

пен жұмыс барысында Сізге негізгі ережелер мен талаптарды білу ғана емес, əріптестеріңіздің тəжірибесі де, үлкен істің кішкентай құпиялары да қажет.

Журналистермен қалай дос болу керек?

Сіздің оқиғаңызды БАҚ жəне сіздің мақсатты аудиторияңыз қызықтыратынына сенімді болу үшін қажет:

• облыстық, қалалық, ұлттық жəне əлемдік оқиғаларға мониторинг жүргізу, егер маңызды нəрсе болса, оған жалпы назар аударылады;

• сіз үнемі ынтымақтасатын БАҚ басшыларын, редакторларын жəне журналистерін құттықтауды ұмытпаңыз – бұл ұйымның оң имиджін жасайды;

• əрбір журналистің өз стилі мен оны басқалардан айырып алу керек, өйткені көпшілігі бүркеншік атпен жарияланады. Бұл жағдайда сіз ақпаратты бұрмалаған жағдайда адамды табу жəне талап қою үшін қандай да бір мақаланы кім жазғанын білетін боласыз;

• айтылған мəселенің мəнін білетін дайындалған тыңдаушылармен жұмыс бар екенін есте сақтаңыз;

• журналистердің баспасөз конференциясынан оның аяқталуына дейін бравададан немесе майданнан кетпегенін ескеру керек: олар жаңалықтардың ең жақын шығарылымына есеп беріп үлгеру үшін редакцияға (немесе телефондарға) асығады, сондықтан оларға баяндаудың қысқаша, іскерлік стилінде маңызды ақпарат беру қажет;

• журналистердің уақытын сақтау, жарияланған регламентті дəл сақтау.

Егер сіз компанияңыз үшін оқиға жасап, баспасөз конференциясын өткізуді жоспарласаңыз, қателерді барынша жою үшін өзіңізге бірқатар бақылау сұрақтарын қою қажет.

Егер сіз оқиғаны өзіңіз жасаған болсаңыз, өзіңізге 15 сұрақ қойыңыз:

1. Аудиторияның құрамы мен көлемі қандай?
2. Олардың сұрақта құзыреттілігі қандай?
3. Менің сөзімнің ұзақтығы қандай?
4. Баспасөз конференциясына кім басшылық етеді?

5. Мені кім жəне қалай таныстырады?
6. Маған бейне материалдарды, слайдтарды пайдалану қажет пе?
7. Кездесу қандай бөлмеде өтеді?
8. Маған микрофон керек пе?
9. Мен үстелден, кафедрадан немесе сахнадан шығамын ба?
10. Мен жазбаша жоспар бойынша сөйлей аламын ба немесе жад бойынша

ойнай аламын ба?
11. Мен өз өнеріме қалай қызығушылық таныта аламын?
12. Мен өз өнеріме дайынмын ба?
13. Ұзақ сөйлемдерді қысқартуға бола ма?
14. Кейінгі талдау үшін өз сөзімді жаза аламын ба?
15. Мен не киінемін?
Сіз не киінетініңізді алдын ала ойлап көріңіз. Сыртқы түрі тек іс-шара

форматына ғана емес, сондай – ақ сізді түсіруге (түстер, аксессуарлар жəне т.б. үйлеседі; егер сіздің фотоыңыз газетте басылса жəне т. б.) байланысты болуы тиіс. Жауапты іс – шараға жаңа киім мен аяқ киім кимеңіз, əсіресе, егер сіз жария етуіңіз керек болса-ол қосымша ыңғайсыздық тудыруы мүмкін.

Егер журналистер аз болса, не істеу керек?

Қандай да бір оқиғаға байланысты баспасөз конференциясына бар күш- жігеріне қарамастан, жоспарланған жиырма журналистің орнына екі-үш журналист келсе, не істеу керек? Егер сіз баспасөз конференциясын брифинг мөлшеріне дейін қысқартуға шұғыл себеп бар болса, мазақтаудан аулақ болудың жолы бар. Журналистерді жиырма адамға дайындалған үстелдерге отырғызудың қажеті жоқ. Егер баспасөз конференциясы қандай да бір іс- шараның үзілісінде жоспарланса, онда журналистерді бір-бірінен соң бірін бірінші адамдарға жеткізіңіз. Сұрапыл, төтенше жағдайдан гөрі, шын мəнінде жоспарланған, экспресс сұхбат сізді ыңғайсыз жағдайдан шығара алады.

Тартысты баспасөз конференциясының рецепті тізімі:

• даудың пайда болуына бағытталған алдын ала жоспарланған арандату, сұрақтардың құлдырауы, эмоциялардың пайда болуы жəне т. б.;

• залдан ұйымдастырылған қызықты сұрақтар (журналистерден немесе басқа қатысушылардан);

• пікірталас (тіпті баспасөз конференциясының немесе дөңгелек үстелдің басты қатысушылары арасында да));

• тақырыптың көрнекілігі (плакаттар, диаграммалар, фотокөрмелер, өнімдер көрмесі арқылы сөз сөйлеу иллюстрациясы • );

• ерекше орын (əуежайда, улы қалдықтар төгілетін жерде);

• тақырыптық банерлермен, транспаранттармен, экспонаттармен, бірегей ақпараттық өніммен, журналистерге бұрын қол жетімді емес, арнайы аксессуарлар, киім-кешектер, сөз сөйлеушілердің таңғыштары);

• қатысушылардың əртүрлілігі (фотокорлар мен телеоператорлар үшін тартымды, тіпті түрлі-түсті сөз сөйлеуші жеткілікті).

Журналистердің айласы немесе неге дайын болу керек?

Журналистер сенсация іздеп, сіз күтпеген түрлі əдістерді пайдалана алады: • күтпеген сұрақтар;
• левередж əдісі (шын мəнінде білгеннен гөрі қайда көп біледі, сізді

сендіру үшін ақпараттың кішкентай бөлігін пайдалану);
• «бэкханд» (басқа ресми тұлғадан ақпарат алу үшін бір ресми тұлғадан

алынған ақпаратты пайдалану);
• "Красная селедка" əдісі (басқа туралы сұрау, бірақ оқиға/идеяға қатысы

бар – сізге түбегейлі маңызды мəселеге түсініктеме беру үшін;
• үнсіздік (сіз үзіліс толтырмаңыз! Бұл сіздің əріптесіңіздің бас ауруы

болсын);
• сіздің "эго" ойыны ("сіз – бұл мəселе бойынша ең маңызды дереккөз,

жауап білу керек...");
• қорқыту ("Егер сіз бұл сұраққа жауап бере алмасаңыз, демек сіз өз

жұмысыңызды дұрыс орындамайсыз. Мен сіздің бастығыңызбен сөйлескім келеді...).

Айлаға дайын болыңыз жəне оларды эмоционалды түрде қабылдамаңыз!

Сіз туралы не жазады немесе жағымсыз салдардан қалай құтыласыз?

Сұхбат өтетін ережелерді алдын ала анықтап, журналист оларды түсініп, олармен келісетініне көз жеткізіңіз. Ешқашан ережелерді шатастырмаңыз: егер баспа үшін сұхбатты бастасаңыз, онда сіздің атыңыз бен лауазымыңыз айтылмауын өтінбеңіз. Əдетте бұл жақсы нəрсе емес жəне сіз өзіңіз үшін де, журналист үшін де мəселен туындатасыз.

МАҢЫЗДЫ! Егер сұхбат жүргізу ережелерін бұзу орын алса немесе сіздің ақпаратыңыз дұрыс ұсынылмаса немесе сізді дұрыс емес үндесе: журналистке немесе оның редакторына қоңырау шалыңыз. Мүмкін, журналист сізді дұрыс түсінбеді. Егер солай болса, журналистің жарияланымды түзетуін сұраңыз жəне дұрыс ақпаратпен мəтінді ұсыныңыз. Егер ойдан тыс түсінбеушілік орын алса, журналистке алдағы уақытта мұндай бұзушылықтардың салдарын хабардар етіңіз.

Салдар қамтуы мүмкін:

Жоғары басшылықтан сұхбат алу мүмкіндігін шектеу немесе бас тарту,

Бейресми кездесулерге шақырудың уақытша немесе тұрақты болмауы (мысалы, коктейльдер, əдістер, семинарлар немесе əдетте баспасөз автоматты түрде шақырылатын басқа да бағдарламалар),

Ең соңғы шара ретінде (тұрақты бұзушылықтар болған жағдайда ғана қолданылады) қарым-қатынасты тоқтатыңыз. Бұл баспасөз мəслихаты мен баспасөз үшін өзге де іс-шараларға қол жеткізудің жоқтығын білдіреді. Назар аударыңыз: бұл шара Төтенше болып табылады жəне өте сирек қолданылады. Əдетте, баспасөз кіруін шектеуге сіздің мүддеңіз жоқ. Ең алдымен, аз радикалды шаралармен шектелуге тырысыңыз.

Ең бастысы есте ұстаңыз!

Журналистер біздің əріптестеріміз, олар қалай бар солай қабылдай білейік. Əркім өз жұмысын жасайды жəне əркім оны жақсы жасауға тырысады. Ережелерді орындаңыз, тəжірибеңізді молайтыңыз, ешқашан болашаққа деген сеніміңізді жоғалтпаңыз.

Сіздерге жақсы жаңалықтар мен жомарт пікірлер тілейміз!